Reaksiyaning tezligiga ta’sir etuvchi omillar


Kimyoviy reaksiyaning tezligi reaksiyaga kirishayotgan moddalarning tabiatiga, reaksiyaning borish shart-sharoitlariga: konsen
tratsiya с temperatura t katalizatorlarning ishtirok etish-etmasligiga,
 shuningdek, ba’zi omillarga (masalan, gazlarda bo'ladigan
reaksiyalarda — bosimga, qattiq moddalarning reaksiyalarida —
maydalanganligiga, radioaktiv nurlantirishga) bog'liq.

Reaksiyaga kirishayotgan moddalar konsentratsiyalarining 
ta’siri. A va В moddalar o'zaro kimyoviy reaksiyaga kirishishi uchun
ularning molekulalari (zarrachalari) bir-biri bilan to'qnashishi
 kerak. To'qnashuvlar qancha ko'p bo'lsa, reaksiya shuncha tez
 ketadi. Reaksiyaga kirishuvchi moddalarning konsentratsiyasi qancha 
yuqori bo'lsa, to'qnashuvlar soni shuncha ko'p bo'ladi. Shu
 mulohazalar va ko'p tajribalar ma’lumotlari asosida kimyoviy
 kinetikaning asosiy qonuni ta’riflangan; bu qonun reaksiya
tezligining reaksiyaga kirishuvchi moddalar konsentratsiyasiga
 bog'liqligini belgilab beradi:

kimyoviy reaksiyaning tezligi reaksiyaga kirishayotgan
 moddalar konsentratsiyalari ko‘paytmasiga proporsionaldir.

Reaksiyaning tezlik konstantasi k reaksiyaga kirishayotgan
 moddalarning tabiatiga va temperaturaga bog'liq, lekin moddalarning
konsentratsiyasiga bog'liq emas.

Reaksiya tezligini reaksiyaga kirishayotgan moddalarning 
konsentratsiyasi bilan bog'laydigan  tenglama reaksiyaning
kinetik tenglamasi deyiladi. Agar reaksiyaning kinetik tenglamasi 
tajriba yo'li bilan aniqlangan bo'lsa, u holda reaksiyaga kirishayotgan 
o'sha moddalarning boshqa konsentratsiyalardagi reaksiya tezligini
 shu tenglama yordamida hisoblab topish mumkin.

Temperaturaning ta’siri. Reaksiya tezligining temperaturaga 
bog'liqligi Vant-Goff qoidasi bilan aniqlanadi:

temperatura har 10° ga ko‘tarilganda ko‘pchilik reaksiyalarning tezligi 2—4 marta ortadi.

Vant-Goff qoidasi taqribiy bo‘lib, uni reaksiyaning tezligiga
 temperaturaning ta’sirini taxminiy baholash zarur bo‘lgandagina
 qo‘llash mumkin. Temperatura kimyoviy reaksiyaning tezligiga ta’sir
 etib, tezlik konstantasini oshiradi.

 

Birikmalari
  • H2O - Suv
  • HN 3 - Amiak
  • HF - Vodorod ftorid
  • HCl - Vodorod xlorid
  • NaH - Natriy gidrid
  • MgH 2 - Magniy girid
  • KH - Kaliy girid
  • BaH 2 - Bariy gidrid
Atom tuzilishi
Batafsil
Loyiha "Yangi internet tashabbusi" tanlovi doirasida, O'zbeksiton Respublikasi
Axborot texnologiyalari va komunikatsiyalarini rivojlantirish Vazirligi va
UZINFOCOM Markazi ko'magi bilan ishga tushirilgan