Ftor, brom va yod haqida qisqacha ma’Iumot


Ftor — zaharli och yashil gaz. Uning molekulasi ikki atomli va qutbsiz kovalent bog'lanish orqali hosil boigan (F2). Ftor suyuqlantirilgan birikmalarini elektroliz qilish yo'li bilan olinadi. U kuchli oksidlovchi, hatto ayrim nodir gazlarni ham oksidlaydi.

                                                                                            2F2+Xe=XeF4

U faqat geliy, neon va argon bilangina bevosita kimyoviy reaksiyaga kirishmaydi.

Ftorning kimyoviy aktivligini shu bilan tushuntirish mumkinki, ftor m olekulasini parchalashga yangi b o g ia n ish la r hosil bo'lishida ajralib chiqadiganga qaraganda ancha kam energiya talab qilinadi. M asalan, ftor atomining radiusi kichik boiganligi tufayli ftor molekulasidagi bo'linm agan elektron juftlar bir-birini itaradi va F —F bog'lanishni (151 kJ/m ol) bo'shashtiradi. Shu bilan birga, ftor atom i bilan vodorod atom i orasidagi bogianish energiyasi kattadir (565 kJ/m ol).

Ftor polimer materiallar — kimyoviy barqarorligi yuqori b o igan ftoroplastlar sintez qilishda, shuningdek, raketa yoqilg'isining oksidlovchisi sifatida ishlatiladi. Ftorning ayrim birikmalaridan tibbiyotda foydalaniladi.

Vodorod ftorid suvda erib, ftorid kislota H F hosil qiladi. Bu kislotaning o'ziga xos muhim xususiyati — kremniy (IV) — oksid bilan o'zaro ta ’sirlasha olishidir;

                                                                                  Si02+4HF=SiF4+2H20

Shu sababli u shishani yemiradi va parafin, kauchuk, polietilen yoki qo'rg'oshindan yasalgan idishlarda saqlanadi. Ftorid kislota metall quymalardan qum ni yo'qotish uchun va shishaga ishlov berish uchun ishlatiladi.

Brom — og'ir qizil-qo'ng'ir suyuqlik. Brom bugiari zaharli. Brom teriga tushganida qattiq kuydiradi.

Yod — qora-gunafsha qattiq modda. Qizdirilganda gunafsha bugiar hosil qiladi, ular sovitilganda yana kristallga aylanadi. Yodning sublimatlanishi, ya’ni qattiq m oddaning suyuq holatga o'tm ay bugianishi va bugiardan kristallar hosil boiishi amalga oshadi.

Brom va yod molekulalari qutbsiz, kovalent bogianishli, ikki atomlidir: Br2 va J,. Suvda kam eriydi, bunda tegishlicha bromli va yodli suv (xlorli suvga o'xshash) hosil boiadi. Organik erituvchilarda — spirtda, benzolda, benzinda, xloroformda yaxshi eriydi.

Bromda valent elektronlar 5s25p5, yodda 6s26p5. Bundan brom bilan yod kimyoviy xossalari jihatidan xlorga o ‘xshaydi, degan xulosa kelib chiqadi, faqat reaksiyaga kirishish xususiyati xlomikidan kamroq. Ularning reaksiyaga kirishish xususiyatining (aktivligining) taqqoslanishini.

Brom bilan yod — kuchli oksidlovchilar, bu xususiyatidan moddalarni turli xil analiz va sintez qilishda foydalaniladi.

Brom bilan yodning ko'p miqdorlari dori-darm on tayyorlashga sarflanadi.

 

Birikmalari
  • H2O - Suv
  • HN 3 - Amiak
  • HF - Vodorod ftorid
  • HCl - Vodorod xlorid
  • NaH - Natriy gidrid
  • MgH 2 - Magniy girid
  • KH - Kaliy girid
  • BaH 2 - Bariy gidrid
Atom tuzilishi
Batafsil
Loyiha "Yangi internet tashabbusi" tanlovi doirasida, O'zbeksiton Respublikasi
Axborot texnologiyalari va komunikatsiyalarini rivojlantirish Vazirligi va
UZINFOCOM Markazi ko'magi bilan ishga tushirilgan