Kimyoviy elementlar


Atom-molekular ta’limot kimyoning asosiy tushuncha va
qonunlarini tushuntirishga imkon berdi.Atom-molekular ta’limot nuqtayi nazaridan atomlarning bar
qaysi alohida turi kimyoviy element deyiladi. Atomning eng muhim
xarakteristikasi uning yadrosining musbat zaryadi bo ‘lib, u son
jihatdan elementning tartib raqamiga teng. Yadro zaryadining qiymati atomlarning har xil turlari uchun bir-biri-
dan farq qiluvchi belgisi hisoblanadi, bu esa „element11 tushun-
chasiga ancha to‘liq ta’rif berishga imkon beradi.

Kimyoviy element — bu yadrosining musbat zaryadi bir xil
bo‘lgan atomlarning muayyan turidir.

109 ta element ma’lum. Davriy qonunning muallifi D. I. Men¬
deleyev sharafiga 101-kimyoviy element Mendeleyeviy Md deb
atalgan. Hozirgi vaqtda tartib raqami yanada katta bo'lgan kimyo¬
viy elementlarni sun’iy ravishda olishga doir ishlar davom etti-
rilmoqda.Barcha elementlar odatda metallar bilan metallmaslarga bo‘linadi.
Lekin bunday bo'linish shartlidir. Elementlarning muhim ta’rifi ularning Yer po‘stlog‘ida, ya’ni
Yerning yuqori qattiq qobig'ida tarqalganligidir,bu qobiq-
ning qalinligi shartli ravishda 16 km ga teng deb qabul qilingan.
Elementlarning Yer po'stlog'ida tarqalganligini geokimyo — Yer
haqidagi fan o‘rganadi.Rus geokimyogari A. P. Vinogradov Yer po‘stlog‘ining o‘rtacha
kimyoviy tarkibi jadvalini tuzdi*. Ana shu ma’lumotlarga ko'ra eng
ko‘p tarqalgan element — kislorod Yer po'stlog'i massasining
47,2% ni tashkil etadi, so'ngra kremniy — 27,6, aluminiy —
8,80, temir — 5,10, kalsiy — 3,6, natriy — 2,64, kaliy — 2,6,
magniy — 2, 10, vodorod — 0,15% turadi.Keltirilgan raqamlardan ko'rinib turibdiki, elementlar Yer
po'stlog'ida juda notekis tarqalgan. Aytib o'tilgan 9 element Yer
po'stlog'i massasining 99,79% ni, qolgan barcha elementlar —
faqat 0,21% ni tashkil etadi. D. 1. Mendeleyev birinchi boiib
aniqlaganidek, tabiatda „atom о g 1 i r 1 i g i (atom massasi) ki с h i к
elementlar eng ko'p tarqalgan, organizmlarda esa
juda у e n g i 1 elementlar (H, C, N, О) к о 1 p bo'iadi11.
Koinotda ham eng yengil elementlar — vodorod bilan geliy juda
ko‘p tarqalgan.

 

Birikmalari
  • H2O - Suv
  • HN 3 - Amiak
  • HF - Vodorod ftorid
  • HCl - Vodorod xlorid
  • NaH - Natriy gidrid
  • MgH 2 - Magniy girid
  • KH - Kaliy girid
  • BaH 2 - Bariy gidrid
Atom tuzilishi
Batafsil
Loyiha "Yangi internet tashabbusi" tanlovi doirasida, O'zbeksiton Respublikasi
Axborot texnologiyalari va komunikatsiyalarini rivojlantirish Vazirligi va
UZINFOCOM Markazi ko'magi bilan ishga tushirilgan