Kimyoviy reaksiyalarning mohiyati boshlang'ich moddalardagi bog'lanishlarning uzilishi va reaksiya mahsulotlarida yangi bog'lanishlarning paydo bo'lishidan iborat. Bunda har qaysi ele ment atomlarining reaksiyadan oldingi va reaksiyadan keyingi umumiy soni o'zgarmasdan qoladi. Bog'lanishlar hosil bolishida energiya chiqishi bog'lanishlar uzilganda esa — yutilishi sababli kimyoviy reaksiyalarda energetik effekt boladi. Ravshanki, agar boshlang'ich moddalardagi uziladigan bog'lanishlar puxtaligi reaksiya mahsulotlaridagi bog'lanishlar puxtaligidan kam bo'lsa energiya chiqadi, aks holda esa energiya yutiladi. Odatda energiya issiqlik ko'rinishida chiqadi va yutiladi.
Moddalarning o'zgarishlari haqidagi tasavvurlar, shuningdek, ularni sanoat miqyosida olishning iqtisodiy samaradorligi kimyoviy reaksiyalarning tezligi bilan bog'liq. Kimyoviy reaksiyalarning tezliklari va mexanizmlari haqidagi ta’limot kimyoviy kinetika deyiladi.
Kimyoviy reaksiyaning tezligi deganda sistemaning hajmi o‘zgarmaganda reaksiyaga kirishayotgan moddalardan birining konsentratsiyasining vaqt birligi ichida o‘zgarishi tushuniladi.
Bunda reaksiyada ishtirok etayotgan moddalardan qaysi biri haqida gap borayotganligining ahamiyati yo'q: ularning hammasi bir-biri bilan reaksiya tenglamasi orqali bog'langan va moddalardan birining konsentratsiyasining o'zgarishiga qarab qolgan barcha moddalar konsentrasiyalarining tegishlicha o'zgarishi haqida fikr yuritish mumkin. Odatda konsentratsiya mol/l da, vaqt esa — sekund yoki minutlarda ifodalanadi. Agar masalan, reaksiyaga kirishayotgan moddalardan birining boshlang'ich konsentratsiyasi1 mol/l bolib, reaksiya boshlangandan 4 sekund o'tgandan keyin u 0,6 mol/l bolib qolsa, reaksiyaning o'rtacha tezligi (1—0,6) 4= 0,1 mol/(l • s) boiadi.
Umumiy holda quyidagi tenglama bo'yicha boradigan reaksiyaning tezligini ko'rib chiqamiz:
A+B=C+D
A modda sarflangan sari reaksiyaning tezligi kamayadi. Bundan reaksiyaning tezligi faqat muayyan vaqt oralig'i uchun aniqlanishi mumkin, degan xulosa kelib chiqadi. A moddaning konsentratsiyasi t vaqtda С kattalik, t vaqtda esa С, kattalik bilan o'lchangani sababli, At=t2-t1 vaqt oralig‘ida modda konsentratsiyasining o'zgarishi AC=C2-C1 bo'ladi, bundan reaksiyaning o'rtacha tezligi (v) aniqlanadi:
v=C/t
Bu yerda A moddaning konsentratsiyasi kamayishiga va binobarin, С2— C1 ayirmaning qiymati manfiy bo'lishiga qaramay, reaksiyaning tezligi faqat musbat kattalik bo'lishi mumkin; shu sababli minus ishora qo'yiladi. Reaksiya mahsulotlaridan birining — С yoki D modda konsentratsiyasining o'zgarishini ham kuzatish mumkin; bu modda konsentratsiyasi reaksiya davomida ortib boradi, shu sababli tenglamaning o'ng qismiga plus ishora qo'yish lozim.
Reaksiyaning tezligi doimo o'zgarib turganligi sababli kimyoviy kinetikada faqat reaksiyaning haqiqiy tezligi v, ya’ni vaqtning shu momentidagi tezligi ko'rib chiqiladi.