Faqat bir yo‘nalishda boradigan va reaksiyaga kirishayotgan boshlang‘ich moddalar oxirgi mahsulotlarga to‘liq aylanadigan reaksiyalar qaytmas reaksiyalar deyiladi.
Bunday reaksiyaga kaliy xloratning (bertole tuzining) qizdiril- ganda parchalanishi misol bola oladi:
2KClO3= 2КС1+ЗО2
Kaliy xloratning hammasi kaliy xlorid bilan kislorodga aylangandan keyingina reaksiya to‘xtaydi. Qaytmas reaksiyalar un- chalik ko‘p emas. Ko'pchilik reaksiyalar qaytar boiadi.
Bir vaqtning o‘zida bir-biriga teskari ikki yo‘nalishda boradigan reaksiyalar qaytar reaksiyalar deyiladi.
Qaytar reaksiyalarning tenglamalarida chap va o‘ng qismlari orasida qarama-qarshi tomonlarga yo'nalgan ikkita strelka qo'yiladi. Bunday reaksiyalarga vodorod bilan azotdan ammiak sintezi misol bo'la oladi:
Texnikada qaytar reaksiyalar, odatda, afzal bo'lmaydi. Shu sababli ular turli usullar (temperatura, bosimni o‘zgartirish va b.) bilan amalda qaytmas qilinadi.
Quyidagi hollarda reaksiyalar qaytmas bo'ladi:
1) hosil bo‘ladigan mahsulotlar reaksiya doirasidan chiqib ketadi — cho‘kma holida tushadi, gaz holida chiqadi.
2) kam dissotsilanadigan birikma.
3) reaksiyada ko‘p energiya chiqadi.
Qaytmas reaksiyalarning tenglamalarida chap va o‘ng qismlari orasiga tenglik ishorasi yoki strelka qo'yiladi.