Moddalarning erishida issiqlik effekti sodir bo'ladi: moddaning tabiatiga qarab issiqlik chiqadi yoki yutiladi. Suvda masalan, kaliy gidroksid, sulfat kislota eriganida eritma qattiq qizib ketadi, ya’ni issiqlik chiqadi, ammoniy nitrat eritilganda esa eritma qattiq soviydi, ya ’ni issiqlik yutiladi. Birinchi holda ekzotermik jarayon (H<0), ikkinchi holda esa endotermik (H>0) jarayon amalga oshadi. Erish issiqligi H= bu 1 mol modda eriganda ajralib chiqadigan yoki yutiladigan issiqlik miqdoridir. Masalan, kaliy gidroksid uchun H°= —55,65 kJ/mol, ammoniy nitrat uchun esa H=+26,48 kJ/mol.
Erigan moddaning erituvchi bilan kimyoviy o'zaro ta’siri natijasida solvatlar deyiladigan (erituvchi suv bo'lganida gidratlar deyiladi) birikmalar hosil bo'ladi. Bunday birikmalarning hosil bo'lishi jihatdan eritmalar kimyoviy birikmalarga o'xshaydi.
Rus kimyogari D. I. Mendeleyev eritmalarning kimyoviy nazariyasini yaratdi va uni juda ko'p tajriba ma’lumotlari bilan asoslab berdi; bu ma’lumotlar uning 1887- yilda rus tilida bosilib chiqqan «Suvdagi eritmalarni solishtirma og'irligiga ko'ra tekshirish» nomli kitobida bayon qilingan. Mendeleyev bu kitobida «Eritmalar kimyoviy birikmalar bo'lib, erituvchi va modda orasida ta’sir etadigan kuchlar bilan aniqlanadi», deb yoz gan edi. Endilikda bu kuchlarning tabiatini biz bilamiz.
Gidratlanishga (suv bilan birikishga) ayniqsa ionlar ko'proq moyil bo'ladi. Ionlar suvning qutbli molekulalarini biriktirib oladi, natijada gitratlangan ionlar hosil bo'ladi. Shu sababli, masalan, eritmada mis (II) ioni havorang, suvsiz mis sulfatda u rangsiz bo'ladi. Bunday birikmalarning ko'pchiligi beqaror bo'lib, ularni erkin holda ajratib olish vaqtida oson parchalanib ketadi; lekin ko'pchilik hollarda puxta birikmalar hosil bo'ladi; ularni eritmadan kristallga tushirish yo'li bilan oson ajratib olish mumkin. Bunda tarkibida suv molekulalari bor kristallar cho'kmaga tushadi.
Tarkibida suv molekulalari bor kristall moddalar kristall gidratlar, ularning tarkibiga kiradigan suv esa kristallanish suvi deb ataldi. Ko'pchilik tabiiy minerallar kristallgidratlar hisoblanadi. Qator moddalar (shu jumladan, organik moddalar ham) sof holda faqat kristallgidratlar shaklida olinadi. D. I. Mendeleyev sulfat kislota gidratlarining, shuningdek, boshqa moddalar gidratlari- ning mavjudligini isbotladi.
Suyuq eritmalar o'zgarmas tarkibli kimyoviy birikmalar bilan mexanik aralashmalar orasidagi holatni egallaydi. Ular kimyoviy birikmalar kabi bir jinsli bo'lib, issiqlik hodisalari bilan xarak- terlanadi, shuningdek, ularda ko'pincha kontraksiya ham kuzatiladi suyuqliklar arralashtirilganda hajmi qisqaradi. Ikkinchi tomondan, eritmalar kimyoviy birikmalardan farq qilib, tarkibning doimiylik qonuniga bo'ysunmaydi. Ularni aralashmalar kabi tarkibiy qismlarga oson ajratish mumkin. Erish jarayoni fizik-kimyoviy jarayon, eritmalar esa fizik-kimyoviy sistemalardir.
D. I. Mendeleyev 40 yilga yaqin ilmiy ishini eritmalarni o'rganish) bag'ishladi. U yaratgan eritmalarning kimyoviy nazariyasi nihoyatda unumli bo'ldi. Shu nazariya asosida yangi ilmiy fanlar — fizik-kimyoviy nali. kompleks birikmalar kimyosi, suvsiz eritmalar elektrokimyosi kabi fani; vujudga keldi. Hozirgi vaqtda bu nazariya umum tomonidan e’tirof etilgan.