Kislotalarning dissotsilanish tenglamalariga doir o'sha o'rinda keltirilgan misollarni ionlarning gidratlanishini hisobga olgan holda ancha aniq yozish mumkin:
HCl(gaz) H+ (suvda) + СГ (suvda)
CH3COOH(suvda) H+(suvda) + CH3COO“ (suvda)
Ko'rinib turibdiki, kislotalar suvda vodorod ionlari bilan kislota qoldig'i ionlariga — anionlarga dissotsilanadi. Kislotalar vodorod io n larid an boshqa h ech q anday k a tio n la r hosil qilm aydi. Kislotalarning dissotsilanish mexanizmikeltirilgan edi: qutbli molekulalar atrofida qutbli molekulalar ionli molekulalar, ionli molekulalar esa gidratlangan ionlarga aylanadi.
Kislota qoldig'ining (anionning) zaryadi kislotaning har bir molekulasi dissotsilanganda hosil qiladigan vodorod ionlarining soni bilan aniqlanadi. Xlorid va nitrat kislotalar faqat bir zaryadli kislota qoldiqlari hosil qiladi (Cl~, N 0 3“); sulfat kislotaning (H ,S 0 4) molekulasi ikki xil kislota qoldig'i: bir zaryadli (HSO^") va ikki zaryadli qoldiq (SO^“4) hosil qilishi mumkin; fosfat kislotaning molekulasi uchta kislota qoldig'i: bin zaryadli, ikki zaryadli va uch zaryadli qoldiqlar (H 2P 0 4, Н Р 0 2+4Уа P 0 3-4) hosil qilish mumkin.
Kislorodli va kislorodsiz kislptalar mavjud. N om idan ko'rinib turibdiki, kislorodli kislotalaftarkibida kislorod atom i bo'ladi (masalan, H 2S 0 4, H N 0 3, H3P 0 4), kislorodsiz kislotalarda esa kislorod bo'lmaydi (masalan, HC1, HBr, HJ, H 2S).
Kislotalarning nomlanishi. K islotalarning nom i ular hosil qiladigan tuzlarning nomidan olinadi, masalan:
H C104 — perxlorat kislota; H 3A s0 4 — arsenat kislota
H3P 0 4— fosfat kislota; H N 0 3 — nitrat kislota
H2S i0 3 — silikat kislota; H2S 0 4 — sulfat kislota
HC1 — xlorid kislota; H 2C 0 3 — karbonat kislota
Agar elem ent bir xil oksidlanish darajasida bir necha xil kislotalar hosil qiladigan b o isa, u holda molekulasida kislorod atomlari kam b o ig an kislota nomiga „rneta" old qo'shim cha, kislorod atomlari soni eng ko'p bo'lganda esa ,,orto“ old qo'shimcha qo'shiladi:
K islorodsiz kislotalarning nom i m etallm as nom iga „id" qo'shim cha qo'shish y o ii bilan hosil qilinadi:
H F — ftorid kislota; HJ — yodid kislota
HC1 — xlorid kislota; H 2S — sulfid kislota
Olinishi. Kislorodli kislotalarning ko'pchiligi m etallm aslar (yuqori oksidlanish darajasidagi) oksidlarini suv bilan o'zaro ta’sir ettirib olinadi. Masalan:
S03 + H20 <=> H2S 04; N20 5 + H20 = 2H N03
Agar bunday oksidlar suvda erimaydigan b o isa, u holda ularga muvofiq keladigan kislotalar bilvosita y o i bilan, chunonchi, tegishli tuzga boshqa kislota (ko'pincha sulfat kislota) ta ’sir ettirish y o ii bilan olinadi. Masalan:
Na2Si03 + H2S04 = Na2S04 + H2Si03 -I
Kislorodsiz kislotalar vodorodni metallmas bilan biriktirish va so'ngra vodorodli birikmani suvda eritish y o ii bilan olinadi. Bunday kislotalarga H F, HC1, HBr, HJ, H 2S kiradi
Xossalari. Kislotalar suyuqliklar (H 2S 0 4, H N 0 3 va b.) yoki qattiq moddalar (H 3P 0 4 va b.) boiadi. Ko'pchilik kislotalar suvda yaxshi eriydi. Ularning eritmalari nordon ta’mli bo iad i, o'simlik va hayvon to'qim alarini yemiradi, lakmusning ko'k rangini qizilga o'zgartiradi.
Elektrolitik dissotsilanish nazariyasiga ko‘ra, kislotalarning barcha umumiy xossalari (nordon ta ’mi, indikator rangini o‘zgartirishi, asoslar, oksidlar, tuzlar bilan o ‘zaro ta ’siri) vodorod ionlari H+, aniqrog‘i gidroksoniy ionlari H 30 + borligi tufaylidir.