Asetaldegid


Asetaldegid, boshqacha aytganda sirka aldegid, ya’ni etanal — o‘tkir hidli, rangsiz suyuqlik, suvda yaxshi eriydi, qayn. t. 21 °C. Kimyoviy xossalari jihatidan asetaldegid formaldegidga o‘xshaydi: uning uchun ham oksidlanish va biriktirib olish reaksiyalari xos. „Kumush ko‘zgu“ va mis (I) oksid bilan reaksiyalarni quyidagi tenglamaiar bilan ifodalash mumkin:

CH — С ^ + Ag О ----- > CH — С ^ + 2Ag J, ^ ' -H '""-OH О CH — С ^ + 2Cu(OH),------» CH, - С ^ + Cu20 i +2H20

Asetaldegidga vodorodning birikishi formaldegidga birikishi kabi sharoitlarda boradi:

^ O H C H - C t " + I ----- >CH3 -C H 2OH

Kislotalar ta’sir ettirilganda va uzoq vaqt qo‘yib qo‘yilganda asetaldegid oson polimerlanadi va trimerga — paraldegidga aylanadi:

CH, I CH / \ ^ 0 ____. О о ЗСН3- c ^ l 1 I ^ H HC CH н3с о с

Paraldegid — suyuqlik, 12 °С da kristall massa boiib qotadi, suyultirilgan mineral kislotalar ishtirokida qizdirilganda esa asetaldegidga aylanadi. Paraldegid uyqu keltiruvchi kuchli vosita hisoblanadi.

Sanoatda asetaldegid asetilendan Kucherov reaksiyasi  asosida olinadi. Etilenni bevosita oksidlab sirka aldegidga aylantirish usuli ham ishlab chiqilgan: reaksiya katalizator — PdCl2 bilan Cu2Cl2 aralashmasi ishtirokida, 1 MPa bosim va 100°C temperaturada boradi:

сн2 = сн2 о -+сн3 - с о •н

Sirka aldegid asosan sirka kislota olishda, shuningdek ba’zi organik sintezlarda ishlatiladi.

Molekulasida 7 tadan 16 tagacha uglerod atomlari bo'lgan yuqori aldegidlar xushbo‘y bo'lganligi sababli atir-upa sanoatida keng ko'lamda ishlatiladi.

Birikmalari
  • H2O - Suv
  • HN 3 - Amiak
  • HF - Vodorod ftorid
  • HCl - Vodorod xlorid
  • NaH - Natriy gidrid
  • MgH 2 - Magniy girid
  • KH - Kaliy girid
  • BaH 2 - Bariy gidrid
Atom tuzilishi
Batafsil
Loyiha "Yangi internet tashabbusi" tanlovi doirasida, O'zbeksiton Respublikasi
Axborot texnologiyalari va komunikatsiyalarini rivojlantirish Vazirligi va
UZINFOCOM Markazi ko'magi bilan ishga tushirilgan