Ekvivalentlar qonuni

Tarkibning doimiylik qonunidan moddalar bir-biri bilan aniq miqdoriy nisbatlarda birikishi kelib chiqadi.

       Masalan,  49 g sulfat kislota 32,5 g rux bilan reaksiyaga kirishganda 1 g vodorod ajralib chiqadi.  Sulfat kislota o’rniga 36,5 g xlorid kislota olinsa ham o’shancha vodorod ajralib  chiqadi.  Ruxning o’rniga  alyuminiy olinsa,  1g vodorod ajralib chiqishi uchun 9 g alyuminiy kerak bo’ladi. 

     Moddalar o’zlarining ekvivalentlariga proporsional miqdorda reaksiyaga kirishadilar.

                              m₁|m₂=E₁|E₂

    Kimyoviy  elementning  ekvivalenti deganda,  uning  1  mol vodorod atomlari bilan to’liq reaksiyaga kirisha oladigan yoki kimyoviy reaksiyalarda  uning  o’rnini  oladigan miqdoriga aytiladi.   

                                 E=A|V

                              A - elementning atom massasi,

                              V - valentligi.

     Misni (Cu) ni ekvivalenti 64/2= 32  yoki   64/1 =64 ga teng.   Alyuminiyni ekvivalenti  27/3=9 ga teng. 

      Murakkab moddaning ekvivalenti deganda, 1 ekvivalent vodorod bilan yoki 1 ekvivalent har qanday boshqa modda bilan to’liq reaksiyaga kirishadigan  modda miqdoriga aytiladi.  Murakkab moddalarning ekvivalent massalari quyidagi formulalar bilan hisoblanadi:

          E _MgO= 40/2= 20.     E_HCl=36,5/1= 36,5     E(AlCl₃)= 133,5/3=44,5

     Agar aniq biror reaksiya berilgan bo’lsa, moddaning ekvivalentini topish  uchun uning molyar massasini reaksiyaga kirishgan vodorod va gidroksil ionlari soniga bo’linadi. Masalan:

      H₃PO₄ + NaOH = NaH₂PO₄ + H ₂O        E (NaH₂PO₄) = 98/1 = 98g

      H₃PO₄ + 2NaOH = Na₂HPO₄ + 2H₂O       E (Na₂HPO₄) ₌ 98/2 = 49g