Elementlarning valentligi


  Kimyoviy birikmalar hosil qilishda atomlarning o’zaro bog’lanishlar soni valentlik deyiladi.Masalan vodorod doimiy 1 valentli kislorod ikki valentli va hokazo.                              

  Asoslar. Metall  va  gidroksil guruhdan tashkil topgan  murakkab moddalar  asoslar deyiladi.

Asoslarning umumiy formulasi: Ме(ОН)  n=1,2,3,4.

      n metallning valentligi bo’lib 4 gacha qiymatlarni qabul qiladi.

    Masalan,  КОН, NaOH, RbOH, Ca(OH)2, Ba(OH)2, Pb(OH)2, Pb(OH)4 ,

Fe(OH)2,  Fe(OH)3,  Mn(OH)2,  Mn(OH)3, Mn(OH)4

Quyida eng muhim  va ko’p ishlatiladigan kislotalarning ro’yxati keltirilgan:

Kislotalarning

   formulasi va

angidridlari

Kislotalarning

 nomlanishi      

Kislota     qoldigi

 Tuzlari

 

 

   HCl    

 

Хlorid kislota

   

  Cl1

 

NaCl

2

   HBr

Bromid kislota

  Br1

KBr

3

   HJ

Iodid kislota

   I1

NaI

4

   HF

Ftorid kislota

   F1

CaF2

   HCN

Tsianid kislota

   CN1

KCN

6

   HCNS

Rodanid kislota

   CNS1

NaCNS

7

   H2S

Sulfid kislota

    Sп

K2S

8

   HNO2 

   N2O3

Nitrit kislota

    NO21

NaNO2

9

   HNO3

     N2O5

Nitrat kislota

    NO31

KNO3

10

   H2SO3

   SO2

Sulfit kislota

    SO3п

Na2SO3

11

   H2SO4

     SO3

Sulfat kislota

    SO4п

Na2SO4

12

   H3PO3

      P2O3

Fosfit kislota

      НРО3п

Na2НРО3

13

 

   H3PO4

   P2O5

Ortofosfat kislota

    PO4ш

Na3PO4

14

 

   HPO3

   P2O5

м- fosfat kislota

    РО31

KРО3

15

   H4P2O7

     P2O5

Difosfat kislota

Pirofosfat kislota

   P2O7

Na4P2O7

16

   H2CO3

    CO2

Karbonat kislota

   CO3п

K2CO3

17

   H2SiO3

   SiO2

м-silikat kislota

   SiO3п

Na2SiO3

17

   H4SiO4

   SiO2 

о-silikat kislota

   SiO4

Na2SiO3

18

   HClO

   Cl2O

Gipoxlorit kislota

   ClO1

NaClO

19

   HClO2

    Cl2O3

Хlorit kislota

   ClO21

KClO2

20

   HСlO3

   Cl2O5

Хlorat kislota

   СlO31

KСlO3

21

   HСlO4

   Cl2O7

Perxlorat kislota

   СlO41

KСlO4

22

   H2CrO4

   CrO3

Хromat kislota

   CrO4п

K2CrO4

23

   H2Cr2O7

   CrO3

Dixromat kislota

   Cr2O7п

K2Cr2O7

24

   HMnO4

   Mn2O7

Permanganat kislota

   MnO41

NaMnO4

25

   H2MnO4

   MnO3

Мanganat kislota

   MnO4п

K2MnO4

26

   H3BO3

   B2O3

Ortoborat kislota

 

 

27

   HBO2

     B2O3

Metaborat kislota

   BO21

KBO2

28

   H2B4O7

   B2O3

Теtraborat kislota

   B4O7п

Na2B4O7

            

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kislotalar. Tarkibida  vodorod atomi va kislota qoldig’i bo’lgan murakkab moddalar kislotalar deyiladi. Kislotalarning  umumiy formulasi HnR.  R-kislotaning qoldigi. n-kislotaning asosligi.

      Kislotalarni nomlashni,kislota qolgig’i valentligini va ularning grafik tuzilishini yaxshi bilish kerak.Kislotalarning nomi va kislota qoldig’ining valentligi yuqoridagi jadvalda keltirilgan.

                   Tuzlar. Metall atomlari va kislota qoldigidan tuzilgan murakkab moddalar tuzlar deyiladi. Tuzlarni kislotalardagi vodorod atomlarini metallga almashinishidan hosil bo’lgan mahsulotlar deyish mumkin.Masalan HCl dagi vodorod atomlari K,Ca,Al,Pb ga almashsa:

       KCl,  CaCl2 ,  AlCl3  ,  PbCl4

      Xuddi shunday tuzlar sulfat kislota asosida hosil bo’lsa ular quyidagi formulaga ega bo’ladi:                     

         К2SO4,  CaSO4  ,Al2(SO4)3  ,   Pb(SO4)2

          Ortofosfat kislota asosidagi shunday tuzlar formulasi: Na3PO4,  Ca3(PO4)2 ,  AlPO4  ,  Pb3(PO4)4.

           Difosfat kislotaning   shu metallar  bilan hosil qilgan tuzlari quyidagicha:

           Na4P2O7  ,  Ca2P2O7  ,  Al4P2O7)3 ,  PbP2O7.    

       Quyidagi reaksiyalardan tuzlarni hosil qilish reaksiyalarini yozing:          

       2КОН + H2SO= K2SO+ 2H2O

       Ca(OH)+ H2SO= CaSO+ 2H2O

       2Al(OH)+ 3H2SO= Al2(SO4)+ 6H2O

       Pb(OH)4 + 2H2SO= Pb(SO4)2 + 4H2O

 Shunday reaksiyalarni barcha kislotalar uchun yozib tuzlar hosil qiling.Masalan,HNO3, HСlO4,H3PO4   H4P2O7 va  H2S kislotalarni  yuqoridagi asoslar bilan tuzlar hosil qilishini yozib chiqib, reaksiyalarni tenglashtiring. Hosil bo’lgan tuzlarni grafik tuzilishini yozib ko’rsating.

Birikmalari
  • H2O - Suv
  • HN 3 - Amiak
  • HF - Vodorod ftorid
  • HCl - Vodorod xlorid
  • NaH - Natriy gidrid
  • MgH 2 - Magniy girid
  • KH - Kaliy girid
  • BaH 2 - Bariy gidrid
Atom tuzilishi
Batafsil
Loyiha "Yangi internet tashabbusi" tanlovi doirasida, O'zbeksiton Respublikasi
Axborot texnologiyalari va komunikatsiyalarini rivojlantirish Vazirligi va
UZINFOCOM Markazi ko'magi bilan ishga tushirilgan