ION BOG’LANISH

   Ionlar orasida elektrostatik tortishish kuchlari ta’sirida yuzaga keladigan bog’lanish ion bog’lanish deyiladi.  Ion bog’lanish elektromanfiyligi bo’yicha  katta  farq  qiladigan atomlar orasida hosil bo’ladi.

     2,81 2,81

      Sl : Cl    qutbsiz kovalent bog’lanish

     2,1 2,81

       H : Cl    qutbli kovalent bog’lanish

     1,01 2,81

       Na : Cl   ion bog’lanish

     Ion boglanish  hosil bo’lish mexanizmi kovalent bog’ hosil bo’lish mexanizmiga o’xshaydi.  Avval umumiy elektron  juft  hosil  bo’ladi. So’ngra bir yoqlama qutblanish hisobiga bu elektron juft elektromanfiyligi yuqoriroq bo’lgan atom tomonga siljiydi.

       Na:Cl  ®   Na ⁺  Cl ^-               Na - e  ®    Na ⁺

                                                      Cl + e  ®     Cl ^-

     Kovalent va ion bog’lanishlar hosil bo’lish  mexanizmlari  o’xshash

bo’lib, umumiy  elektron  juftining  qutblanish darajasi bilan farq qiladi. Agar         0         bo’lsa, qutbsiz kovalent bog’,

               0 <   0,7 < 4         bo’lsa, qutbli kovalent bog’, 0,7 > 4  ion bog’lanish.

     Ion bog’lanishli  birikmalar qiyin suyuqlanadigan qattiq moddalardir. Osh tuzi NaCl  ning suyuqlanish harorati  T _suyuq  800  ⁰C, KCl   niki T _suyuq 768 ⁰C. Ion bog’lanishli moddalarning suvli eritmalari, hatto suyuqlanmalari elektr tokini yaxshi o’tkazadi.

     Ion bog’lanish ionlararo o’zaro ta’sir natijasida hosil bo’ladi.

Har qaysi ionni zaryadlangan shar deyish mumkin. Ionning kuch maydoni

fazoda hamma yo’nalishda bir tekisda tarqala oladi,  ya’ni o’ziga qarama-qarshi zaryadli ionni har qanday yo’nalishda ham bir tekis torta oladi. Demak, ion bog’lanish yo’naluvchanlik xossasini namoyon qilmaydi. Bundan tashqari,  manfiy va musbat ion  o’zaro  birikkan  bo’lsa ham, har  bir  ion  o’ziga harama-qarshi zaryadli boshqa ionlarni ham o’ziga torta oladi.  Demak,  ion bog’lanish to’yinuvchanlik  xossasiga ega emas.

     Ion bog’lanish to’yinuvchanlik va yo’naluvchanlik xossalariga  ega bo’lmagani uchun  har  qaysi  ion  atrofida maksimal miqdorda qarama-qarshi zaryadli ionlar bo’ladi. Ionlarning maksimal miqdori kation va  anionlar radiuslarining bir-biriga nisbatan katta-kichikligiga bog’liq.  Masalan, Na⁺  ioni atrofida eng ko’p 6 ta Cl ^-  ioni Cs ⁺ ioni atrofida esa ko’pi bilan 8ta Cl ^-   ioni bo’ladi.

     Biri musbat,  biri manfiy iondan iborat ion bog’lanishli molekulalar odatdagi  sharoitda  yakka-yakka  holda mavjud bo’la olmaydi.Ular o’zaro birikib juda ko’p  molekulalardan  iborat  kristallarni hosil qiladilar.  Shuning uchun NaCl, CsCl emas, Na _nCl_n ;   Cs_nCl_n  yozish to’g’riroq bo’ladi.